Wat zijn de criteria waarop je kiest? De prijzen ontlopen elkaar niet erg, en in grote lijnen werken alle commerciële DNA-bedrijven hetzelfde: je schrijft je in op de website, maakt het bedrag over en je ontvangt een envelop met een of meer buisjes. Je levert jouw DNA in via speeksel of wangslijm. Het bedrijf breekt jouw gegevens in kleine stukjes en vergelijkt ze met een referentiegroep uit de eigen DNA-bibliotheek. Via een code op de website krijg je toegang tot de digitale uitslag. Periodiek verschijnen updates met nieuwe verwanten. De prijs van de meeste testen ontloopt elkaar niet veel. Wil je meer informatie -bijvoorbeeld extra zoekfuncties, of biomedische gegevens- dan betaal je meer.
Toch zijn er ook verschillen. Waar je jouw DNA laat testen hangt af van de vraag welke soort test in jouw geval relevant is. Wil je bijvoorbeeld samen met een mogelijke vader een familieverwantschap vaststellen, dan is het voor de hand liggend om een Y-chromosomentest te doen. Zoek je de lijn van de moeder, en de migratiepaden van die lijn, dan kun je een check doen via de Mt-DNA-test. (Zie ook de blog ‘DNA uitgelegd’ om hierover meer te lezen.) Niet elk bedrijf biedt alle soorten tests aan.
Een tweede selectiecriterium is de omvang van de databank. De grootste databank Ancestry.com had begin 2020 ongeveer 18 miljoen gebruikers. Dat kan interessant zijn als je naar verre familieleden zoekt: in een grote databank neemt de kans toe dat er een match gevonden wordt tussen de unieke stukjes van jouw DNA en het opgeslagen DNA van familieleden waar je niet naar zocht, maar waar de databank toevallig op stuit. Jouw DNA wordt dan met een grotere groep ingeschrevenen vergeleken. Op internet is eenvoudig te achterhalen hoe groot de verschillende databanken zijn en waarin zij zich specialiseren. Heb je een test gedaan, dan kun je deze ruwe data tegen geringe kosten uploaden in andere databanken. Daarmee kun je je kans op een match vergroten.
Bij Gedmatch kun je jouw gegevens vervolgens gratis uploaden, het is een online DNA-bedrijf dat geen testen afneemt en zich helemaal richt op het vergelijken van testresultaten. Andere testbedrijven kennen die service ook, maar dan betaal je er een klein bedrag voor.
Een derde criterium betreft de privacyregels van het testbedrijf. Het onderliggend verdienmodel van de meeste testbedrijven is gebaseerd op de verkoop van data: niet alleen aan jou en andere familie-zoekenden maar ook aan commerciële partijen zoals de farmaceutische industrie. Je privacy kan daarmee in het geding zijn: check wat er met jouw gegevens gebeurt. Bij het afstaan van jouw DNA kan de privacy van jouzelf en van familieleden in het gedrang komen. DNA is een essentieel kenmerk van jouzelf én van je familie. Via jou leidt het spoor rechtstreeks naar jouw familie leiden. En vice versa.
Veel testbedrijven verdienen geld door jouw gegevens te verkopen aan geïnteresseerden. Ook nu nog worden gegevens doorverkocht aan de farmaceutische industrie en aan medisch-technische bedrijven. Andere testbedrijven kwamen in het nieuws omdat informatie en gegevens vrij werden gegeven voor juridisch- en politieonderzoek.
In de Verenigde Staten wordt zo’n inbreuk op privacy zwaar opgenomen. Zo roept de US Federal Trade Commission mensen op die hun DNA willen laten testen, om het privacyreglement van de verschillende aanbieders met elkaar te vergelijken. In Europa is hiervoor pas sinds kort aandacht. Testbedrijven bieden als gevolg hiervan sinds kort de mogelijkheid om niet mee te werken aan onderzoek, enquêtes en publicaties, maar je moet dan wel eerst de desbetreffende clausule op de website zien te vinden en deze vervolgens activeren.
Een laatste, vierde criterium is de vraag of je meer over je karakter, erfelijke eigenschappen en origine te weten wilt komen. Bijvoorbeeld jouw mogelijke risico op erfelijke Diabetes 2 of op Parkinson, maar ook de kans dat je een kuiltje in je kin hebt, of je aanleg voor hoogtevrees, kortom: een combinatie van ‘funfacts’ en relevante gezondheidsinformatie.
Maar ook gegevens over het deel van de wereld waar je voorouders oorspronkelijk vandaan komen, wordt in de meeste rapportages benoemd. Zo kun je bijvoorbeeld te horen krijgen dat je 37% Chinees bent of 44% Engels. Het probleem met dit soort uitspraken is dat deze gedaan worden op grond van gedeeld DNA. Er is daardoor wel vast te stellen met welke groep je DNA deelt, bijvoorbeeld met Ieren, of Polen, maar gezien de grote landverhuizingen in de afgelopen eeuwen, betekent dit nog niet dat deze groep in het verleden ook in Ierland of Polen woonde.
De uitslag wordt daarnaast gekleurd door de hoeveelheid gegevens van het bedrijf waar je je DNA naar toe stuurt. Ontbreekt van een etnische groep het DNA, of zijn er veel Engelse inzendingen, dan bepaalt dat mede hoe jouw DNA gelabeld wordt. Het Europese DNA is goed vertegenwoordigd in de meeste DNA-bibliotheken, er kan bijvoorbeeld veel meer zekerheid worden gegeven over een afkomst uit Spanje, Scandinavië of Polen, dan over de afkomst uit de verschillende delen van Afrika, waar minder DNA is verzameld.
Kortom: als je gericht op zoek bent, is er wat te kiezen. Maar ook als je een pret-test doet staat er wat op het spel, bijvoorbeeld de privacy van jou en je voorouders.
0 reacties