Je kunt vanuit huis een stamboom opbouwen die gemakkelijk zo’n 200 jaar teruggaat. Veel stamboomgegevens zijn de afgelopen jaren gedigitaliseerd en gratis toegankelijk. Dat komt door de Franse Revolutie, en door Napoleon. Hij voerde rond 1811 de burgerlijke stand in en het werd verplicht om geboorte, huwelijk en overlijden bij te houden. Iedereen moest een achternaam kiezen: dat kon een zelfbedachte naam zijn, of de naam waaronder je al generaties lang bekend was.
Sindsdien is de boel in de archieven vrij ordelijk bijgehouden. En de afgelopen jaren is die informatie in hoog tempo gedigitaliseerd. Op de website wiewaswie.nl zijn zo’n 125 miljoen persoonsvermeldingen opgeslagen. Als je voor de eerste keer een naam in typt, gaat er een wereld open: niet alleen kun je zoeken en ordenen op achternaam en voornaam, maar ook op andere zoekcriteria zoals de woonplaats of de datum.
Stel je heet Karel Martens en je zoekt naar je grootvaders gegevens. De digitale archieven in Nederland geven meer dan 200.000 hits op Martens. Als je weet dat je grootvaders voornaam met een O begint, kun je daarop selecteren en breng je de hoeveelheid hits terug tot een ruime 200. Vul je vervolgens in dat deze O. Martens na 1860 geboren is -want gestorven rond 1970 en hij zal vast niet ouder dan 110 zijn geworden- dan blijven er minder dan veertig mannelijke kanshebbers over. En kun je vervolgens selecteren op plaats, en op een aantal andere criteria.
Vanaf daar wordt het puzzelen. Bij huwelijken worden ouders vaak vermeld, soms ook broers en zusters als deze als getuige optreden. Namen van verwanten en getuigen zijn een aanknopingspunt voor verder onderzoek, vaak kun je dan van het ene familielid naar het andere springen.
Als er geen grote brand of overstroming heeft plaatsgevonden sinds de vastlegging, zijn die gegevens de afgelopen jaren gedigitaliseerd en op wiewaswie.nl gezet. De akten kun je vaak direct thuis op je pc binnen halen. Lukt dat niet, dan staat aangegeven waar de papieren in te zien zijn, bijvoorbeeld in een stads- of provinciearchief. Ook zijn stukken te vinden in het Nationaal Archief in Den Haag.
Wiewaswie.nl heeft niet alleen informatie over geboorten, huwelijken en overlijden, ook andere belangrijke bronnen zijn gedigitaliseerd. Een enorme groep vrijwilligers verwerkt aktes en zet deze online. Zo zijn inmiddels scheepsboeken van de VOC, de slavenregisters uit Suriname, militaire bronnen, en passagierslijsten van de Holland-Amerika Lijn opgenomen, maar ook geboorte- en overlijdensberichten uit kranten zijn gescand.
De website wiewaswie.nl is onderdeel van het Centrum voor Familiegeschiedenis (CBG), waar nog meer informatie te vinden is, bijvoorbeeld geboorte- en overlijdensadvertenties, informatie uit het Politieblad, oorlogsbronnen waaronder die van het Rode Kruis, gegevens uit Nederlands-Indië, is er een rubriek familiedrukwerk en je kunt er bidprentjes vinden. Op de bidprentjes zijn de namen van partners en de vooroverleden partners opgenomen en soms een foto van de overledene.
Marloes:
Mijn oma vertelde graag over haar fijne jeugd. Ze was enig kind, maar op haar vijfde was er een jongetje door haar ouders in huis genomen, ongeveer van haar leeftijd. Ze speelden altijd samen, tot haar moeder overleed toen ze elf jaar was. Het jongetje verdween van de ene dag op de andere uit haar leven. Oma had veel pogingen in het werk gesteld om te achterhalen hoe het zat met dat kind. Ze had alleen een naam: Hansje van Eik. Via het CBG vond ik de overlijdensadvertentie van mijn overgrootmoeder terug. Daarop stonden de familieleden maar ook de naam van ene Johannes Eijckelboom. In verder onderzoek stuitte ik op zijn naam in het weeshuisregister. Deze Johannes bleek inderdaad oma’s Hansje te zijn, een ouderloos neefje van mijn overgrootmoeder. Mijn oma bleef na de begrafenis van haar moeder achter met haar vader en een huishoudster. Hansje is door familie aan zijn vaders kant in huis genomen en vervolgens mee naar Canada gegaan. Mijn oma heeft hem nooit meer gezien. Ze zijn beiden al lang overleden. Maar het liet me niet los. Ik heb zijn dochter ontmoet, die wist van ons bestaan. Ook voor haar vader -de bewuste Hansje- waren de jaren tussen zijn vijfde en elfde speciaal geweest. Wat had ik dat mijn oma nog graag laten weten.
Een andere rijke bron is delpher.nl. Dit is een online krantenarchief waarin voor het Nederlandse taalgebied miljoenen historische kranten en boeken vanaf de zeventiende eeuw zijn ingescand. Ook kranten uit de Nederlandse Antillen, Suriname en Indonesië zijn opgenomen.
Martin:
Mijn moeder was -zoals dat vroeger heette- een onecht kind. In de archieven staat bij de vader vermeld NN, oftewel naam onbekend. Oma heeft er nooit een geheim van gemaakt hoe het gegaan is: ze raakte zwanger in de wasserij in de Amsterdamse Jordaan waar ze werkte, de eigenaar was getrouwd en had een gezin. Oma vertrok en heeft de vader van haar kind nooit meer gesproken. Ze had de naam van die man, maar het was al zo lang geleden, dat er niets te vinden was. Ik heb alle archieven uitgepluisd, zonder resultaat. Tot ik in de archieven van Delpher op ‘wasscherij’ en de naam van de mogelijke vader zocht. Twee keer raak: een wasserij midden in de Jordaan, waarvan de eigenaar met de door oma genoemde naam in de krant stond, was beboet voor het overtreden van de juist dat jaar ingestelde winkelsluitingsverordening. Hij had zijn personeel te lang door laten werken. Diezelfde wasserij had een jaar later een advertentie gezet omdat ze een nieuwe strijkster zochten. Detail: dat was het moment dat mijn overgrootmoeder weg moest vanwege haar zwangerschap. Met deze informatie kon ik de familie gemakkelijk traceren in de archieven. Mijn moeder was ontroerd. Ze wil geen nazaten ontmoeten, maar het betekent veel voor haar dat ze nu eindelijk weet wie haar vader is geweest.
Komen je voorouders uit de voormalige koloniën dan is het Nationaal Archief in den Haag een goede startbron, met informatie over voorouders uit Suriname, Indonesië, de Antillen en andere voormalige koloniën zoals Berbice, Essequibo en Demerara, van ongeveer 1720 tot 1814. Ook vind je er informatie over andere groepen, zoals de Chinese contractarbeiders die in de koloniën werkten.
In de Namenklapper Volkstelling 1921 vind je de namen van iedereen die vanaf pakweg 1850 tot 1921 in Suriname woonde, op woonadres. Daarmee kun je in de archieven van de Surinaamse Burgerlijke Stand verder zoeken naar gegevens als geboorte, huwelijk, en overlijden. De gegevens beperken zich tot informatie over vrije personen. Dat veranderde pas bij de afschaffing van de slavernij in 1863.
Tussen 1830 en 1863 hielden slaveneigenaren zelf een overzicht bij van de tot slaaf gemaakten, met de geboortedatum van het kind en naam van de moeder. Omdat de moeders niet mochten trouwen zijn geen vaders opgenomen. Deze Slavenregisters zijn terug te vinden in het Nationaal Archief. Geboortes en voornamen werden vastgelegd maar -omdat de moeders niet mochten trouwen- bleef de naam van de vader onbekend.
De website allesurinamers.org geeft een volledig overzicht van de websites en archieven met Surinaamse inwoners.
Suzan:
Ik heb meegewerkt als vrijwilliger aan het digitaliseren van de slavenregisters. Twee jaar geleden was het zover: alle gegevens waren ingebracht. Sindsdien kan ik de slavennaam van mijn overgrootmoeder Johanna, en van haar twee kinderen terugvinden op de website van het Nationaal Archief, in de ‘Index van de vrijverklaarde slaven 1863’. Ik wist van familieleden op welke plantage ze had gewerkt. Haar naam kom ik in de oudere slavenregisters opnieuw tegen mét een geboortedatum en de namen van meer kinderen die al voor 1863 zijn overleden. Ik vond er ook de naam van haar moeder. Door verder te zoeken kwam ik ook van deze voormoeder de geboortedatum en háár moeders naam tegen, op diezelfde plantage. Ik kreeg er opeens drie generaties voormoeders erbij. En de naam van de plantage-eigenaar. Geen idee of hij de vader is, dat is best gek. Er leven nog nazaten van hem. Theoretisch gezien zou onze familie een vaderschapsonderzoek kunnen doen. Maar daar wil ik niet over nadenken.
Ook voor de Antillen geldt dat doop, trouw en begraafregisters zijn opgenomen in het Nationaal Archief in Den Haag, van inwoners van Curaçao bijvoorbeeld vanaf ongeveer 1722. Dit betreft net als in Suriname alleen vrije personen. Pas vanaf 1863 veranderde dit.
Nederlanders met Indonesische wortels kunnen terecht bij het Nationaal Archief en bij de website cbg.nl waarop een uitgebreide uitleg over de verschillende Indonesische archieven is opgenomen. In 1828 voerde Nederland in Indonesië de burgerlijke stand in. Hierin vind je alleen Europeanen en inwoners die met een Europeaan gehuwd waren.
Voor internationaal onderzoek is Familysearch.org de bekendste website. Meer dan honderd jaar geleden startte een Mormoonse religieuze gemeenschap uit Salt Lake City met het bewaren en beschikbaar stellen van genealogische informatie die zij over de gehele wereld verzamelt. In ruil voor het filmen en digitaliseren van microfiches, kerkboeken en ander historisch materiaal stelt ze gratis de door haar gedigitaliseerde informatie beschikbaar.
Kortom, er is ontzettend veel informatie voorhanden die je vanaf je keukentafel kunt binnen halen. Aan jou om niet ten onder te gaan in de hoeveelheid gegevens.
0 reacties